اینترنت نامتمرکز آینده یا نسل سوم وب (Web3) قرار است دنیای اینترنت را متحول کند و قدرت را از دست نهادهای متمرکز گرفته و در اختیار مردم بگذارد. هر چند شما در حال حاضر این مقاله را در وب مدرن یا وب۲ می‌خوانید اما آینده دنیای اینترنت با آنچه که هم‌اکنون شما آن را تجربه کرده‌اید متفاوت خواهد بود.
به گزارش فاواپرس، جهان وب از زمان پیدایش تا به امروز بسیار متحول شده و شکل امروزی آن اصلا با سال‌های ابتدایی پیدایش وب قابل مقایسه نیست. تکامل وب معمولا در دسته بندی‌ها به سه مرحله تقسیم می‌شود: وب ۱.۰، وب ۲.۰ و وب ۳.۰.
وب ۱.۰ چیست؟
وب ۱.۰ در واقع همان شکل اولیه وب است. در آن زمان مردم در نقش تماشاگر و مشتری محتوا بودند و توسعه دهندگان هم وب‌سایت‌هایی با محتوایی متشکل از متن و تصویر ارائه می‌کردند. تفاوت اصلی وب ۱.۰ با نسل بعدی آن عدم مشارکت کاربران بود.
کاربران وب ۱.۰ آزادی عمل کمی داشتند و تنها صفحات وب HTML را مشاهده می‌کنند که عمدتا هم به مقالات خبری و محتوای اطلاعاتی مربوط می‌شد. در این دوران خبری از کامنت و مشارکت کاربر نبود. شما تنها در نقش یک خواننده بودید مگر اینکه خودتان وب‌سایتی طراحی کنید و محتوای مورد نظر را ارائه کنید.
اما این نسخه از وب دوام چندانی نداشت و لزوم ارتباط و مشارکت کاربران باعث شد تا در اواخر دهه ۹۰ میلادی نسخه جدید وب آغاز به کار کند.
وب ۲.۰ و آغاز مشارکت کاربران
در اواخر دهه ۹۰ نسل جدید وب فعال شده و کاربران امکان مشارکت بیشتری در جهان وب را پیدا کردند. وب اجتماعی یا وب ۲.۰ در واقع بستر را برای غول‌هایی مثل فیس‌بوک، توییتر و یوتیوب آماده کرد. این شرکت‌ها عمدتا روی محتوای تولیدی کاربران تمرکز دارند و ارتباط بین وبسایت و اپلیکیشن‌ها اهمیت زیادی برای آنها دارد.
در وب ۲.۰ برای مشارکت و تولید محتوا نیاز نیست به یک توسعه دهنده یا برنامه نویس تبدیل شوید. کافی است مثلا در این سایت به قسمت نظرات رفته و هرچه می‌خواهید در آنجا تایپ کنید. یا مثال بهتر آن همان شبکه‌های اجتماعی است. در شبکه‌های اجتماعی این کاربران هستند که محتوای مورد نیاز پلتفرم را تامین می‌کنند و جالب اینکه شبکه اجتماعی از همین محتوای تولیدی درآمد هنگفتی به جیب می‌زند.
مردم تشنه ارتباط هستند و شبکه‌های اجتماعی تنها ابزاری برای تولید محتوا و اشتراک گذاری در اختیار کاربران می‌گذارند. در واقع می‌توان گفت که در وب دو یک لایه بین شما و وب ۱.۰ قرار دارد. برنامه نویسی و وبسایت را شخص و شرکت دیگری انجام داده و شما تنها بخش تولید محتوا را برعهده می‌گیرید.
سادگی وب ۲.۰ باعث شد تا مردم بیشتری در جهان از اینترنت استفاده کنند و هرکدام به نوعی به خالق اثر و تولید کننده محتوا تبدیل شوند.
جریان وب ۲.۰ علاوه بر آزادی عملی که در اختیار مردم و شرکت‌ها گذاشت، مجراهای درآمدزایی جدیدی را نیز در اختیار آنها قرار داد.
درآمدزایی و امنیت در وب ۲.۰
در جهان وب۲ اکثر اپلیکیشن‌ها از یک الگوی مشابه از تولد تا درآمدزایی استفاده می‌کنند. برخی اپلیکیشن‌های رایج مثل اینستاگرام و توییتر را در نظر بگیرید. حالا بیایید نحوه درآمدزایی این اپلیکیشن‌ها را بررسی کنیم.
درآمدزایی از اپلیکیشن‌ها
روزهای اول اینستاگرام و توییتر یا یوتیوب را به یاد دارید؟ مطمئنا شکل امروزی آنها بسیار با شکل و شمایل و حتی نحوه عملکرد آنها در اولین روزهای فعالیتشان متفاوت است. فرایند تکامل این اپلیکیشن‌ها معمولا به این صورت است:
- شرکت یک اپلیشکن را ارائه میکند
- تا حد ممکن کاربر جذب میکند
- سپس از کاربران درآمد زایی میکند که این درآمد عمدتا از بخش تبلیغات و اطلاعات حاصل می‌شود
وقتی یک اپلیکیشن شروع به کار میکند در همان ابتدا یک محیط بسیار ساده و دوستار کاربران یا User Friendly ارائه میکند. خبری از تبلیغات و الگوریتم‌های پیچیده نیست. ایده نو معمولا دلیل اصلی شهرت گرفتن اپلیکیشن‌ها است.
معمولا شرکت‌ها در ابتدا به درآمدزایی اهمیتی نمی‌دهند و هدف اصلی جذب و حفظ کاربران است. هرچه تعداد کاربران بیشتر می‌شود، احتمال جذب سرمایه افزایش می‌یابد و پول بیشتری برای توسعه محصولات و خدمات در اختیار شرکت قرار می‌گیرد.
در نهایت زمانی که شرکت به حد مطلوب برای درآمدزایی از کاربران برسد از دو روش تبلیغات یا فروش داده‌های شخصی کسب درآمد میکند.
داده‌های کاربران اهمیت و ارزش زیادی دارد و شرکت‌ها و حتی دولت‌ها حاضرند هزینه زیادی را برای دریافت این اطلاعات پرداخت کنند. از سوی دیگر تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های شلوغ، بازده بالایی دارد و تبلیغات دیجیتال به یکی از روش‌های رایج تبلیغات در جهان تبدیل شده است.
بسیاری از شرکت‌های وب۲ از جمله گوگل، فیس‌بوک، توییتر و خیلی دیگر از داده‌های شما برای تبلیغات هدفمند استفاده می‌کنند. این تبلیغات هدفمند به کلیک بیشتر و درنتیجه بازده مالی بیشتر منتهی می‌شوند. به این صورت است ایده نو و خدمات ساده اپلیکیشن‌هایی مثل اینستاگرام و توییتر طی چند سال به یکی از مهمترین شبکه‌های اجتماعی تبدیل می‌شوند و چندین میلیارد دلار در سال درآمد دارند.
امنیت و حریم خصوصی
خبر نشت اطلاعات از اپلیکشن‌های وب۲ بسیار است و حتی غول‌هایی مثل فیس‌بوک هم از این موضوع در امان نیستند.
در وب۲ شما به عنوان کاربر روی داده و نحوه ذخیره آن کنترلی ندارید. در واقع این شرکت‌ها خیلی اوقات بدون رضایت و اطلاع شما یک سری اطلاعات را ردیابی و حتی ذخیره می‌کنند. حتی اطلاعات که خودتان در اختیار این شرکت‌ها می‌گذارید هم دیگر تحت محافظت شما نیست. شرکت‌های مالک پلتفرم مالک داده محسوب می‌شوند و کنترل آن را در اختیار دارند.
البته که پیشرفت‌هایی در حفظ امنیت وب۲ انجام گرفته و نمی‌توان فضای وب امروز را کاملا نا امن دانست اما این مسئله یکی از دغدغه‌های همیشگی شرکت‌ها و کاربران است و به نظر راه حل کاملی برای آن وجود ندارد.
وب۳ قصد دارد با تغییرات بنیادی بسیار از این مشکلات را حل کند.
وب ۳.۰ چیست؟
با اینکه هنوز تعریف کاملی از وب ۳.۰ در دست نیست (زیرا هنوز به طور کامل اجرایی نشده است) و تفاوت‌های زیادی بین وب۲ و ۳ وجود دارد اما تفاوت اصلی را می‌توان نامتمرکز بودن وب ۳ دانست.
وب۳ با چند ویژگی جدیدی جهان اینترنت امروزی را متحول میکند:
- تمرکز زدایی
- خودگردانی
- حذف سانسور
- محافظت از حریم خصوصی
- حفظ امنیت داده با تمرکز زدایی
در وب۳، اپلیکیشن‌ها روی یک سرور واحد فعالیت نمیکنند یا داده‌ها در یک پایگاه داده واحد ذخیره نمی‌شود. در عوض اپلیکیشن‌ها وب۳ براساس بلاک‌چین فعالیت می‌کنند، شبکه‌های نامتمرکزی متشکل از گره‌های (سرورها) بسیار، یا ترکیبی از این دو که یعنی گره‌ها در کنار سرورها و پایگاه داده‌های متمرکز فعال هستند.
تکنولوژی بلاک‌چین نیروی محرکه نسل بعدی گستره وب جهانی (World Wide Web) است. برای اولین بار در تاریخ اینترنت، وب ۳ یک پلتفرم دوکارتیک و با مرکزیت کاربر ارائه میکند که هیچ نقطه خاصی کنترل آن را به دست ندارد. با اینکه وب ۲.۰ هم اشتراک گذاری اطلاعات را به صورت برون مرزی ممکن کرده بود اما معمولا این اطلاعات توسط یک سری شرکت‌ها و نهادهای شخص ثالث کنترل می‌شدند. در جهان وب۳ کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه و میانجی با هم در ارتباط باشند و در نتیجه خطر سانسور از سوی شرکت‌ها و دولت‌ها کاهش می‌یابد.
وب ۳ چه پیامدی برای شما دارد؟
رمزارزها (مثلا بیتکوین و اتریوم) از شبکه های نامتمرکزی برخوردارند که براساس پروتکل‌هایی اداره می‌شوند. هرچه این شبکه‌ها فراگیرتر شود، اپلیشکن‌های متمرکز (دپ‌ها) مشهورتر شوند، کاربرد اقتصاد نامتمرکز (دی‌فای) گسترش می‌یابد و توکن‌های غیرمثلی یا NFTها شهرت بیشتری پیدا کنند، وب۳ و تکنولوژی‌های آن نیز فراگیرتر می شوند.
شما با کمک به توسعه این پروتکل‌ها و راه‌حل‌های نامتمرکز می‌توانید مستقیما در نسل بعدی وب و آینده اینترنت ایفای نقش کنید.
زمانی که وب۳ فراگیر شده و اپلیکیشن‌های نامتمرکز و اقتصاد نامتمرکز جای رقبای پیشین خود را بگیرند، ایده اینترنت بدون سانسور و شبکه مالی بدون مرز به واقعیت نزدیک تر می‌شود. با اینکه شرکت‌های زیادی مثل پی‌پل روی انتقال پول در سطح جهان و تراکنش‌های سریع سرمایه‌گذاری کرده‌اند اما بازهم قوانین دولت‌ها و حتی تحریم‌ها روی این تراکنش‌های مالی تاثیر گذارند.
در جهان نامتمرکز هیچ مرجع واحدی قادر به تصمیم گیری نیست و حتی تصمیمات یک شبکه نامتمرکز مثل اتریوم با اتفاق نظر بازیگران این شبکه اتخاذ می‌شود. پس جهانی آزادتر و سیستمی دموکراتیک در انتظار نسل آینده انسان‌ها است.
هویت در وب۳
یکی از موضوعات مهم در شبکه‌های اجتماعی و حتی نهادهای مالی، اطلاعات هویتی است که بسیاری از آنها برای ارائه خدمات از کاربران دریافت می‌کنند. در جهان وب۳ دیگر خبری از ارائه اطلاعات در ازای خدمات نیست، زیرا یک واحد متمرکز وجود ندارد که اطلاعات شما را دریافت و ذخیره کند. هویت شما در نسل بعدی وب به کیف پول‌های دیجیتالی وابسته است. آدرس کیف پول شما نشانگر هویت شما در این جهان است و تا زمانی که خودتان اطلاعات هویتی را به آن اضافه نکنید، اطلاعات شما مخفی باقی می‌ماند.
البته که هنوز مسیری طولانی تا فراگیر شدن و اجرای کامل وب۳ در پیش داریم اما موضوعاتی مثل حریم خصوصی، تمرکز زدایی و فرار از سانسور به مسائل مهمی در جهان تبدیل شده و بسیاری نسل جدید وب را کور سوی امیدی برای رفع این مشکلات می‌دانند.
به نظر شما آینده اینترنت چگونه خواهد بود؟ آیا تمرکز زدایی و اینترنت نامتمرکز ممکن است و یا منابع قدرت بر عظم جمعی مردم پیروز شده و افسار قدرت را رها نمیکنند.